Bilmeniz Gereken Sağlıklı Fonksiyonel Besinler
Makale İçeriği
Son yıllarda fonksiyonel besinlerin sağlık üzerine olumlu etkileri üzerinde daha fazla durulmaktadır. Nutrosötik olarak da bilinen fonksiyonel besinler besin ögesi bakımından zengin olduğu gibi sağlık için de birçok yararı vardır. Örneğin, hastalıklara karşı koruyucudur, vitamin mineral eksikliğini önler ve büyüme ve gelişmeyi destekler bu makalede fonksiyonel besinler tanımından, yararlarından ve kullanım alanlarından bahsedilmektedir.
Fonksiyonel Besinler nedir?
Fonksiyonel besinler besin içeriklerinin zengin olmasının ötesinde sağlığı iyileştirme özelliği de taşır. Bazı tipleri sadece besin ögesi veya sağlığı olumlu yönde etkileyecek farklı ögeler içerir.
Fonksiyonel besin konsepti devletin genel populasyonun sağlığını olumlu yönde etkilemek adına besinlerin kanıtlanmış faydalarını onaylamasıyla birlikte 1980’lerde Japonya’da ortaya çıkmıştır.
Bazı fonksiyonel besinler vitamin, mineral, probiyotik veya lifle gıda takviyesi içermektedir. Sebze, meyve, kuru yemiş ve tahıllar gibi besin ögesinden zengin gıdalar fonksiyonel besin olarak kabul edilir.
Örneğin yulaf, beta-glukan denilen inflamasyonu azaltan, bağışıklık sistemini ve kalp sağlığını güçlendiren bir lif içermektedir. Buna benzer olarak meyveler ve sebzeler hastalıklara karşı koruyucu etkileri olan antioksidanlar bakımından zengindir.
ZAYIFLATAN MEYVE VE SEBZELER LİSTESİ HEMEN TIKLAYIN
Fonksiyonel Besinlere Örnekler
Fonksiyonel besinler iki kategoride incelenir; geleneksel ve takviye edilmiş.
Geleneksel besinler doğaldır, Örneğin tam tahıl besinler vücut için gerekli olan vitamin, mineral, antioksidan ve kalbe yararlı yağ içeriği bakımından zengindir.
Ancak takviye edilmiş besinler vitamin, mineral, probiyotik veya lif gibi insan sağlığını olumlu yönde etkileyen ögelerle zenginleştirilmiştir.
Geleneksel besinlere örnek vermek gerekirse;
- Meyveler: Elma, portakal, muz, armut, şeftali, kivi, üzüm
- Sebzeler: Brokoli, karnabahar, marul, ıspanak, kabak
- Kuruyemişler: Badem, fıstık, kaju, ceviz
- Tohumlar: Chia tohumu, keten tohumu, balkabağı tohumu, kenevir tohumu
- Kurubaklagiller: Kurufasulye, nohut, mercimek
- Tam Tahıllar: Yulaf, arpa, karabuğday, kuskus
- Deniz Ürünleri: Somon, sardalya, ançüvez, orkinos, morina balığı
- Fermente Besinler: Kefir, lahana turşusu, sirke
- Otlar ve Baharatlar: Zerdeçal, kimyon, zencefil, kırmızı biber
- İçecekler: Kahve, yeşil çay, siyah çay
Takviye edilmiş besinlere örnek vermek gerekirse;
- C vitamini eklenmiş meyve suları
- Kalsiyum ve d vitamini takviye edilmiş sütler ve yoğurtlar
- Hayvansal sütlere alternatif kalsiyum takviyeli badem, pirinç, hindistan cevizi ve ceviz sütü
- B vitamini eklenmiş ekmek ve makarnalar
- B vitamini ve kalsiyum eklenmiş kahvaltılık gevrekleri ve granolalar
- Omega-3 takviye edilmiş yumurtalar
Potansiyel Yararları
Fonksiyonel besinler birçok sağlık yararı ile ilişkilendirilmektedir.
Besin Ögesi Eksiklerini Önleyebilir
Fonksiyonel besinler vitamin, mineral, sağlıklı yağlar ve liflerden gibi önemli besin ögeleri bakımından zengindir.
Beslenme programınıza fonksiyonel besinleri eklemek besin ögesi eksikliğine karşı sizi korur. Örneğin demirden zenginleştirilmiş unların kullanılmasıyla birlikte, çocuklarda anemi neredeyse yarı yarıya azalmıştır.
Takviye edilmiş besinler; raşitizm, guatr ve doğuştan gelen eksiklikler gibi besin ögesi eksiklerinin önlenmesinde rol oynar.
Hastalıklara Karşı Koruyabilir
Fonksiyonel besinler hastalıklara karşı koruyucu olan önemli besin ögelerini içerir. Birçoğu özellikle antioksidan bakımından zengindir. Bu moleküller serbest radikaller ismi verilen zararlı maddeleri yok ederek, hücre hasarı ve kalp hastalıkları, kanser ve diyabet gibi bazı kronik hastalıkların önlenmesinde etkilidir.
Bazı fonksiyonel gıdalar omega-3 yağ asitleri bakımından zengindir, bu tip sağlıklı yağlar inflamasyonun azaltılmasında, beyin fonksiyonlarının gelişmesinde ve sağlığın korunmasında rol oynar.
Bazı fonksiyonel besinler ise lif içermektedir ve lifler diyabet, obezite, kalp damar hastalıkları ve inmeye karşı kan şekerinin kontrolünü sağlayarak sağlığı olumlu yönde etkiler. Lifler ayrıca divertikülit, mide ülseri, hemoroid ve reflü gibi sindirim bozukluklarının önlenmesinde etkilidir.
Büyüme ve Gelişmeye Yardımcı Olabilir
Bazı besin ögeleri bebeklerde ve çocuklarda doğru büyüme ve gelişmeyi sağlamak için önemlidir.
Sağlıklı bir diyetin parçası olarak besin ögelerinden zengin fonksiyonel besinler beslenmeyi seçeneklendirmek adına önemlidir. Ek olarak beslenme ve büyümeyi destekleyen takviye edilmiş besinleri tüketmek önemlidir.
Örneğin gevrekler, tahıllar ve unlar genellikle anne karnındaki bebek için önemli olan folik asit gibi B vitaminleri bakımından zenginleştirilir.
Folik asit seviyelerinin düşük olması, beyni, omur iliği ve omurgayı etkileyen nöral tüp defekti hastalığının riskini arttırabilir. Folik asit kullanımının artması nöral tüp defekti hastalığının %50-70 oranında azalmasına yardımcı olur.
Omega-3 yağ asitleri, demir, çinko, kalsiyum ve B12 vitamini gibi diğer besin ögeleri fonksiyonel besinlerde bulunarak büyüme ve gelişmede önemli rol oynar.
Kullanımı
İyi bir şekilde hazırlanmış sağlıklı bir beslenme programı meyve, sebze, tam tahıl ve kuru baklagiller gibi kompleks karbonhidratlar bakımından zengin olmalıdır.
Bu besinler sadece vücudun ihtiyacı olan vitamin ve mineralleri sağlamakla kalmaz genel sağlığı da olumlu yönde etkiler.
Değişimler yapılmış, takviye edilmiş fonksiyonel besinler dengeli bir beslenmeye uygundur. Aslında beslenme programında oluşan her türlü boşluğu doldurabilirler. vitamin, mineral, lif, kalp sağlığını koruyan yağlar veya probiyotikler gibi önemli besin ögelerinin alımını sağlayarak sağlığı olumlu yönde geliştirir.
Sonuç
Fonksiyonel besinler birçok sağlık yararı olan besin kategorisindedir. Sadece besin ögesi eksikliklerini tamamlamakta kalmaz, hastalıklara karşı koruyucudur ve büyüme ve gelişmeyi destekler.
Ek olarak takviye edilmiş besinleri tüketmek; beslenmede çeşitliliğe gitmek besin ögesi eksikliklerini tamamlamak ve daha sağlıklı olmak için gereklidir.
