Postpartum Depresyon Nedir?
Sağlık bedensel, ruhsal ve sosyal yönden iyilik hali olarak tanımlanmaktadır. Bu durum çevresel, fizyolojik ve sosyal değişikliklere göre şekil almaktadır. Gebelik ve postpartum dönem ise bu değişikliklerden etkilenilen dönemlerden biridir.
Doğumla birlikte değişen hormonlar ve fizyolojik durumun yanı sıra anne üzerine yüklenen sorumluluklar ve vücut ağırlığında yaşanan değişim ile depresyon riskinin yükseldiği görülmektedir.
Depresyonu olan kadınların %26’sı bu hastalıkla gebelikte, %45’i ise doğum sonrası dönemde karşılaşabilmektedir.
Postpartum dönem, annede oluşan fizyolojik değişikliklerin yanında ebeveynliğe geçişin yaşandığı, yeni rollerin ve sorumlulukların üstlenildiği zor bir dönemdir. Bu dönemde kadınlarda ılımlı düzeyde veya ağır psikiyatrik tablolar gelişebilmesi olasıdır.
Doğum sonrası dönemde meydana gelen ağırlık artışının depresyon riskini artırdığı düşünülmektedir.
Gebe kadının vücudundaki değişikliklere uyum sağlaması için, gebeliği süresince kazandığı ağırlık önemlidir. Sağlıklı yetişkin kadınlar için gebelik süresince normal ağırlık kazanımı 10-14 kg (ayda 1-1,5 kg) arasındadır.
Daha önce geçirilmiş depresyon hikayesi, gebelik komplikasyonları, düşük benlik algısı, düşük sosyoekonomik koşullar, stres, çoklu veya birden fazla doğum, uykusuzluk, sosyal destek eksikliği, evlilik problemleri, cinsiyet baskısı gibi bulgular risk faktörleri arasında gösterilebilir.
Semptomları ise hiç uyuyamama veya çok uyuma, iştah bozuklukları, aşırı yorgunluk, hızlı ruh hali değişimleri, sık yaşanan ağlama nöbetleri, yoğun öfke ve asabiyet, iyi anne olamama korkusu, bebekle bağ kurmada zorluk, kendine veya bebeğe zarar verme isteği olarak sıralanabilir.
Postpartum Depresyon ve Beslenme
Depresyonda diyetin enerji ve makrobesin ögesi içeriğinin yanında özellikle postpartum depresyon ile beslenme ilişkisini inceleyen çalışmalar nörotransmitter ya da çeşitli hormonların metabolizmalarında görev alan demir, kalsiyum, A, B2, B6, B12, D vitamini, folik asit ve uzun zincirli omega-3 yağ asitleri ile diyetin glisemik indeksi ve yükünün etkileri üzerinde yoğunlaşmıştır.
Yeterli karbonhidrat alımının mental sağlık açısından önemli olduğu belirtilmektedir.
Doğum sonrası depresyon riskinin azaltmak için özellikle emziren annelerin diyet proteininin yarısının hayvansal kaynaklardan sağlanması önerilmektedir.
Omega-3 yağ asitlerinin depresyon etiyolojisinde önemli bir role sahip olduğu düşünülmektedir. Diyetle alınması önerilen omega-3 miktarına ulaşmak için; haftada en az 2-3 kez balık (350-400 g) yenilmesi önerilmektedir.
Sonuç olarak anneye bu süreçte destek olunmalı ve yardım edilmelidir. Annenin dinlenmesi, kendine vakit ayırması sağlanmalıdır. Evlilik kurumunun daha kaliteli ve evlilik bağının daha kuvvetli olmasının, sağlanan yeterli eş desteğiyle ilişkili olduğu, aynı zamanda yetersiz sağlanan eş desteğinin de eşlerde depresyona neden olabileceği görülmüştür.
Postpartum depresyonun beslenme tedavisi yeterli ve dengeli beslenmeyle sağlanabilmektedir. Özellikle diyetin artan enerji, makro ve mikro besin ögeleri gereksinimini karşılayabilecek düzeyde olması postpartum depresyon riskini azaltmada önemli bir faktördür.
Postpartum depresyon erken dönemde teşhis ve tedavi edilmelidir. Gerekli doktor ve sağlık personeli eşliğinde bir tedavi planı uygulanmalıdır.
Bu yazımda kullandığım kaynakları incelemek isterseniz aşağıya bırakıyorum. Keyifli günler dilerim.
Bıyıklı, E. T. Postpartum Depresyon ve Beslenme. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 27, 136-142.
Erdem, Ö., & Bucaktepe, P. G. E. (2012). Postpartum depresyon görülme sıklığı ve tarama yöntemleri. Dicle Tıp Dergisi, 39, 458-461.
Çalık, K. Y., & Aktaş, S. (2011). Gebelikte Depresyon: Sıklık, Risk Faktörleri ve Tedavisi Depression in Pregnancy: Prevalence, Risk Factors and Treatment. Psikiyatrik Güncel Yaklasımlar [Current Approaches in Psychiatry], 3, 142-162.
Özkan, H., Üst, Z. D., Gündoğdu, G., Çapık, A., & Şahin, S. A. (2014). Erken postpartum dönemde emzirme ve depresyon arasındaki ilişki. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni, 48, 124-31.
Ay, F., Tektaş, E., Mak, A., & Aktay, N. (2018). Orjinal Makale Postpartum depresyon ve etkileyen faktörler: 2000–2017 araştırma sonuçları.
AKSOY, Y. E., Fatma, Ü. N. A. L., İNÇKE, G., Gülay, Ç. İ. L., Kübra, O. R. U. Ç., YILMAZ, T., … & YILMAZ, S. D. (2016). Postpartum depresyonun emzirme üzerine etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5, 90-96.
Uçak Duman, B. (2019). Postpartum depresyon, eş desteği ve duygu düzenleme güçlükleri arasındaki ilişki (Master’s thesis, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
BİLGİÇ, D., DAĞLAR, G., ÖZKAN, S. A., & KADIOĞLU, M. (2015). POSTPARTUM DEPRESYONDA TAMAMLAYICI VE ALTERNATİF TEDAVİLER. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 2, 13-35.
Doğan, G. (2019). Annelerin bebek beslenmesine yönelik bilgi, tutum davranışları ile postpartum depresyon durumlarının değerlendirilmesi (Master’s thesis, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
