Satvik Beslenme Nedir?
Makale İçeriği
Satvik beslenme, kökeni uzun yıllar öncesine dayanan ve Hindistan’da tıbbi bir sistem olarak kabul edilen Ayurveda’ya özgü beslenme modelidir. Ayurveda kelimesinin anlamı ‘yaşam bilgisi’ demektir. Yaşamı ve sağlığı anlamayı, bedeni doğru kullanmayı hedefleyen bir felsefedir. Satvik beslenmeyi bu doğrultuda sağlıklı bir zihin ve vücut dengesi ile iç huzuru ve ruhsal dinginliği bir araya getiren bir beslenme şekli olarak tanımlayabiliriz. Yoga yapanlar tarafından sıklıkla tercih edilen bir diyet modelidir.
‘Satva’ kelimesinin karşılığı ‘uyum’ demektir. Satvik beslenme ise ‘uyumlu beslenme’ anlamına gelir. Hem bedenimizde hem de zihnimizde uyumu ortaya çıkaran bir beslenme modeli olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla satvik beslenme hem zihinsel tembelliği hem de bedensel tembelliği ortadan kaldırmak için oldukça önemlidir. Satvik beslenmenin temel amacı özellikle tamasik besinlerden uzak durmaktır.
Satvik Beslenme Kuralları
- Besinler, uyarıcı ve kimyasal maddeler içermemelidir.
- Aşırı tuzlu yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Turşu, salamura ve tuzla kurutulmuş besinler tüketilmemelidir.
- Tüm yiyecekler taze olmalıdır. Bir gece önce pişirilen yemekler ertesi gün kullanılmamalıdır.
- Mikrodalgada pişirilmiş, genetiği değiştirilmiş, konserve veya işlenmiş gıdalardan kaçınmalıdır.
- Acı baharatlar, turp, biber, soğan, mantar, sarımsak, çikolata, kahve, çay ve derin yağda kızartılmış yiyecekler tüketilmemelidir.
- Yumurta, et, balık, kümes hayvanları tüketilmemelidir.
- Alkol ve sigara içilmemelidir.
- Şeker, şekerli yiyecekler, gazlı içecekler tüketilmemelidir.
Satvik Besinler
- Soğan ailesi hariç tüm sebzeler
- Tahıllar
- Kurubaklagiller
- Kuruyemişler
- Tüm meyveler
- Baharatlar
- Bitki çayları
- Bitkisel yağlar
- Doğal tatlandırıcılar (bal, pekmez gibi)
Satvik Beslenmenin Faydaları Ve Zayıflama Üzerine Etkileri
En önemli faydası vücudu yoran ve sindirimi zorlaştıran gıdalardan uzaklaştırarak arındırmasıdır. Bitkisel beslenmeye dayalı bir diyet olduğu için doymuş yağ oranı azalır ve lif tüketimi atar dolayısıyla kalp hastalıkları riski de azalır. Meyve ve sebzelerden zengin beslenmek kanserden korunmaya yardımcı olur. Yüksek diyet lifi bazı kanser türlerinin görülme oranlarını azaltır. Vücut fonksiyonlarının düzgün çalışmasını sağlayan antioksidan, vitamin ve minerallerin alımı artar. Tip 2 diyabet riskini azaltır. Kronik hastalıklara yakalanma ve erken ölüm riskini düşürür. Kilo vermeye de yardımcı olabilir.
Besinlerin çiğ ya da hafif pişmiş şekilde tüketilmesi sağlıksız yağların vücuda alınmasını önler. Genellikle fırınlama ve haşlamayı içeren sağlıklı pişirme yöntemleri uygulanır. Derin yağda kızartma işlemi uygulanmadığı için besinler kalori açısından daha düşüktür. Aynı zamanda yüksek oranda lif içeren sebze ve meyveler sindirim sisteminin düzenli çalışmasını destekler. Bağırsak hareketlerini hızlandırarak kabızlık gibi problemlerin azalmasını sağlar. Mideden geç sindirilen lifli besinler uzun süre tokluk hissi yaratarak günlük kalori alımını düşürebilir ve metabolizmayı hızlandırarak zayıflamaya yardımcı olabilir.
Satvik beslenme düzenini zayıflama ile ilişkilendirerek bu yönde denemeyi tercih eden kişiler vardır ancak içeriğinde her ne kadar taze sebze, meyve, kuruyemişler olsa da sağlığımız için faydalı olan et grubundaki besinlerin kısıtlandığı bu diyetin amacı zayıflatmak değildir.
Satvik Beslenirken Nelere Dikkat Edilmelidir?
B12 Vitamini
Hayvansal ürünlerin kısıtlandığı bir diyet modeli olduğu için bu diyeti uygulayan kişilerin düzenli olarak B12 seviyelerini kontrol ettirmeleri ve takviye almaları gerekir.
Demir
Satvik beslenen kişilerde demir eksikliği görülme riski fazladır. Demir emilimini arttırmak için C vitamini içeren besinlerin tüketimi arttırılabilir. Çay ve kahve yemeklerden en az 1 saat sonra tüketilmelidir. Demir seviyelerinize göre gerekli durumlarda doktorunuza danışıp takviye alabilirsiniz.
Protein
Hayvansal protein tüketilmediğinden dolayı protein eksikliğinin oluşmaması adına aminoasit dengesinin sağlanması için tahıllarla kurubaklagilleri birlikte tüketebilirsiniz.
Bu tarz eksikliklerin görülmemesi için düzenli aralıklarla kan tahlili yaptırmak faydalı olacaktır.
Tamasik Besinler Nelerdir?
Tamasik besinler, karanlık duyguları ortaya çıkaran besinlere verilen isimdir. Örneğin savaşmak, kavga etmek, zarar vermek gibi… Satvik beslenme, karanlık duygulardan arınmak için tamasik besinlerden olabildiğince uzak durulmayı hedefler.
Satvik beslenmede tüketilmesi önerilmeyen gıdaların başında hayvansal ürünler yer alır. Yogik anlayışa dayanan satvik beslenmede hayvansal gıdalar toksik olarak kabul edilmiştir. Dolayısıyla satvik beslenme içinde et ve süt ürünleri dahil değildir. Ayrıca mantar, soğan ve sarımsak sindirim zorluğu nedeniyle beslenme düzeninin dışında tutulan diğer besinlerdir. Alkol ve sirke da satvik beslenmede tüketilmez.
Satvik beslenmede ‘rajasik’ olarak adlandırılan ve yasak olmasa da tüketimi önerilmeyen bazı besinler bulunur. Satvik yiyecekler dışında tutulan bu besinlerin başında konserveler gelir. Aşırı baharat içeren yiyecekler, şeker, kahve gibi besinler de bedeni tembelliğe teşvik etmesi ya da beyni uyaran maddeler içermesi nedeniyle pek tavsiye edilmez. Ayrıca derin yağda kızartılmış veya işlenerek genetiği değiştirilmiş yiyecekler bu beslenme düzeninde yasaklı besinler arasında yerini alır.
KAYNAKLAR
1. WebMD Medical Reference. (2020). What Is a Sattvic Diet? Erişim adresi: https://www.webmd.com/diet/what-is-sattvic-diet#2
2. Marengo, K. (5 Mayıs 2020). Sattvic Diet Review: What It Is, Food Lists, and Menu. Erişim adresi: https://www.healthline.com/nutrition/sattvic-diet-review
3. https://www.diyetkolik.com/satvik-beslenme
4. https://hidoctor.health/blog/sattvik-beslenme-nedir-faydalari-nelerdir/
Sağlıkla kalın…
